Իդեոպաթիկ ներգանգային գերճնշումը (ԻՆԳ) մի իրավիճակ է, որի ժամանակ գանգի ներսում հեղուկի ճնշումը նորմայից շատ բարձր է։
Իդեոպաթիկ - հիվանդությունը սկսվում է առանց որևէ նախապայմանի, ինքնուրույն
Ներգանգային - գանգի ներսում
Գերճնշում - ճնշման բարձր արժեքներ
ԻՆԳ-ը հարաբերականորեն հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է։ Հստակ վիճակագրություն Հայաստանի բնակչության համար չկա։ Հիվանդությունը կարող է առաջանալ ցանկացած տարիքում, անկախ սեռից և մարմնի քաշից։ Այնուամենայնիվ, հիվանդությունը ունենալու հավանականությունը 10-20 անգամ մեծ է երիտասարդ ավելորդ քաշ ունեցող կանաց մոտ։
ԻՆԳ-ի հստակ պատճառը առայժմ մնում է անհայտ։ Նորմայում մեր գլխի ներսում օրեկան արտադրվում է մոտ 500մլ հեղուկ, որը շրջանառելով կենտրոնական նյարդային համակարգի համապատասխան տարածություններով նույն քանակով էլ հետ է ներծծվում արյան մեջ։ Արդյունքում հեղուկի քանակը յուրաքանչյուր պահի մնում է հաստատուն։ Այս հեղուկը ունի պաշտպանիչ նշանակություն մեր գլխուղեղի և ողնուղեղի համար։ ԻՆԳ-ի ժամանակ հեղուկը կամ ավելի շատ արտադրվում, կամ քիչ է ներծծվում, ինչի արդյունքում հեղուկի քանակը ժամանակի ընթացքում աստիճանաբար աճում է։ Քանի որ գանգը փակ, ամուր ոսկրային «տուփ» է, այն չի կարող ընդարձակվել հեղուկի քանակի աճին զուգահեռ։ Արդյունքում, բարձրանում է ներգանգային ճնշումը, և հեղուկը սկսում է սեղմել գլխուղեղին և հարակից հյարդերին։
ԻՆԳ-ի ժամանակ կարող են լինել հետևյալ ախտանշանները․
Հաճախակի ուժեղ գլխացավեր, որոնք կարող են տեղակայված լինել աչքերի հետևում
Սուլող ձայն գլխում, որը սրտի ռիթմի հետ տրոփում է
Սրտխառնոց, փսխում, գլխապտույտներ
Տեսողության կորուստ
Կուրության կարճատև էպիզոդներ, որոնք կարող են տևել մի քանի վայրկյան և ներառել մեկ կամ երկու աչքերը
Մշուշոտ տեսողություն
Կողային տեսողության վատացում
Երկտեսություն
Լուսյի առկայծումներ տեսադաշտերում
Կարճատև հիշողության վատացում
Վզի, պարանոցի կամ մեջքի ցավեր
Երբեմն ախտանշանները կարող են նահանջել, սակայն ամիսներ կամ տարիներ անց վերադառնալ։
Հիվանդության տևողությունը կարող է տարբեր լինել տարբեր մարդկանց մոտ։ Երբեմն գանգատները վերանում են մի քանի ամսից, երբեմն մի քանի տարուց։ Երբեք հնարավոր չէ կանխորոշել ԻՆԳ-ի տևողությունը կոնկրետ մարդու մոտ։ Հիվանդության ընթացքում պացիենտների մեծամասնությունը կարողանում են ընկճել հիվանդության նշանները՝ ճիշտ դեղորայքային բուժմամբ։ Մոտավորապես 10-ից մեկի մոտ հիվանդությունը հետագայում կրկին կարող է գլուխ բարձրացնել։
Համապատասխան գանգատների առաջանալու դեպքում շատ հարևոր է որքան հնարավոր է շուտ դիմել մասնագետի՝ լուրջ և անվերադարձ բարդություններից խուսափելու համար։ Ախտորոշումը իրականացվում է հիմնվելով կլինիկական տվյալների, գլխուղեղի ՄՌՏ հետազոտության, ակնաբույժի խորհրդատվության և լաբորատոր տվյալների հիամն վրա։ Երբեմն կարիք է լինում իրականացնել լումբար պունկցիա և գլխուղեղ-ողնուղեղային հեղուկի ճնշան որոշում և նմուշի վերցնում՝ լաբորատոր հետազոտությունների նպատակով։
Պացիենտների մեծ մասի մոտ իրականացվում է դեղորայքային բուժում, որը կոմբինացվում է մարմնի քաշի նվազեցման հետ։ Բարդ դեպքերում կարող է վիրահատական բուժման կարիք առաջանա։ Բուժման նպատակով օգտագործվող դեղերը նվազեցնում են ներգանգային ճնշումը, պայքարում են ուժեղ գլխացավերի դեմ, օգնում են խուսափել տեսողության կոպիտ վնասումներից։ Հիշե՛ք, ցավազրկողների հաճախակի կիրառությունը կարող է լռացուցիչ խնդիրների (մասնավորապես նոր գլխացավերի) պատճառ դառնալ, ուշացնել ախտորոշումը և բարձրացնել տեսողական նյարդի և գլխուղեղի անդարձելի վնասման հավանականությունը։
ԻՆԳ-ի պատճառները անհայտ են։ Եթե հայտնաբերվում է որևէ խնդիր, որը նպաստում է ներգանգային ճնշման բարձրացման, ապա հիվանդությունը կոչվում է երկրորդային (ոչ իդեոպաթիկ) ներգանգային գերճնշում։
Երկրորդային ներգանգային գերճնշման պատճառներ կարող են հանդիսանալ որոշակի դեղեր՝ աճի հորմոն, տետրացիկլին և մի շարք այլ հակաբիոտիկներ, վիտամին A-ի չափից շատ օգտագործումը։ Մի շարք հիվանդույթուներ նույնպես կարող են նպաստել ներգանգային ճնշման բարձրացմանը։ Դրանցից են Ադիսոնի հիվանդությունը, սակավարյունությունը, մակարդելիության խնդիրները, երիկամների հվանդությունները, համակարգային կարմիր գայլախտը, ձվարանների պոլիկիստոզը, քնի օբստրուկտիվ ապնոեի համախտանիշը, հարվահանագեղձի թերֆունկցիան։
ԻՆԳ-ը կյանքին սպառնացող հիվանդություն չէ, սակայն տեսողությունը կարող է շատ կոպիտ և անվերադարձ վնասվել։ Յուրաքանչյուր 20 հիվանդից մեկի մոտ տեսողությունը վնասվում է մեկ կամ զույգ աչքերում։ Այս ամենից կարելի է խուսափել նշանակված դեղերը ժամանակին և ճիշտ ռեժիմով օգտագործելու, մարմնի քաշը նվազեցնելու և բժշկի կողմից նշանակված բոլոր պարտադիր այցերին ներկայանալու միջոցով։
Ներկայումս չկան տվյալներ, որոնք կվկայեն, որ ԻՆԳ-ը ժառանգվում է կամ վարակիչ է։
Իդեոպաթիկ ներգանգային գերճնշումը շատ հաճախ չի ախտորոշվում, կամ սխալ է ախտորոշվում, ինչն էլ բերում է անարդունավետ բուժման և անվերադարձ բարդությունների։ Եթե հաճախակի եք ունենում գլխացավեր և տեսողության խնդիրներ, ապա անհապաղ դիմեք մասնագետի։
Եթե Ձեզ ախտորոշել են որևէ քրոնիկական գլխացավային հիվանդություն, և դուք հսկողության տակ եք, սակայն գլխացավի բնույթը կտրուկ փոխվել է և այևս նման չէ Ձեր սովորական գրոհներին, ապա հարկավոր է դիմել մասնագետի, հնարավոր բարդություններից խուսափելու նպատակով։
Անհապաղ դիմեք ձեր բժշկին կամ շտապ օգնություն, եթե Դուք զգում եք հետևյալ ախտանշաններից և նշաններից որևէ մեկը։ Դրանք կարող են ավելի լուրջ հիվանդության հետևանք լինել։
Ամպրոպի հարվածի նման կտրուկ գլխացավ
Գլխացավ, որը ուղեկցվում է ջերմությամբ, պարանոցի մկանների կարկամությամբ, շփոթվածությամբ, ցնցումներով, երկտեսությամբ, մարմնի որևէ հատվածի թուլությամբ և թմրածությամբ
Գլխացավ գլխի վնասվածքից հետո
Քրոնիկ գլխացավ, որը սաստկանում է հազից, մարզվելուց, ճիգ գործադրելուց կամ կտրուկ շարժումներից
50 տարեկանից հետո առաջին անգամ սկսված նոր գլխացավ