Գանգուղեղային նյարդերի բլոկադան, գլխացավերի կամ դիմային ցավերի բուժման նպատակով կիրառվող միջամտություն է։ Կան տվյալներ, որ այս բլոկադաները կարող են օգտակար լինել միգրենով, կլաստերային գլխացավերով, ծոծրակային (օկցիպիտալ) նևրալգիաներով և այլ տեսակի գլխացավերով պացիենտների համար։
Ամենատարածված բլոկադան մեծ ծոծրակային նյարդի բլոկադան է։ Ավելի հազվադեպ իրականացվում է գլխի և պարանոցի շրջանում այլ նյարդերի բլոկադաներ։
Աջ և ձախ մեծ ծոծրակային նյարդերը գտնվում են գլխի հետին մակերեսին, մաշկի տակ և հեշտ հասանելի են ներարկման համար։ Այս նյարդերից յուրաքանչյուրը ապահովում է գլխի հետին մակերեսի համապատասխան կողմի զգացողությունը, միևնույն ժամանակ կենտրոնական մեխանիզմներով ընդգրկված է տարբեր տեղակայման և բնույթի գլխացավերի պրոցեսներում։
«Բլոկադա»-ն միջամտություն է, որի ընթացքում տեղային անզգայացնող դեղը կամ դրա խառնուրդը ստերոիդ հակաբորբոքայինների հետ ներակվում է համապատասխան նյարդի շուրջը։ Բլոկադան ժամանակավորապես նվազեցնում է տվյալ նյարդի զգայունությունը։ Մեկ բլոկադան յուրաքանչյուր պացիենտի մոտ կարող է ազդեցության տարբեր տևողություն ունենալ։ Նախօրոք կանխատեսել ազդեցության տևողությունը և արդյունավետությունը հնարավոր չէ։
Շատ կարևոր է բուժող բժշկի հետ քննարկել դեղորայքային ալերգիաները և առկա առողջական խնդիրները, քանի որ բլոկադայի ժամանակ կարող է կիրառվել Ձեզ հակացուցված դեղ։
Ձեր բուժող բժիշկը ախտորոշել է գլխացավի կամ դիմային ցավի մի տեսակ, որը դրական է արձագանքել բլոկադային, նախկինում եղած նմանատիպ պացիենտների մոտ։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ բուժման այս մեթոդը օգտակար է նման ախտորոշումով պացիենտների համար։ Այնուամենայնիվ առկա հետազոտությունների տվյալները բավարար չեն, մեթոդը ապացուցողական բժշկության ընթացակարգերում ներառելու համար։ Բլոկադաները լայնորեն կիրառվում են բազմաթիվ առաջատար գլխացավերի կենտրոններում ամբողջ աշխարհում։
Բլոկադայի ժամանակ կիրառվում է տեղային անզգայացնող, երբեմն նաև ստերոիդ հակաբորբոքային դեղորայք։ Բազմաթիվ հետազոտություններ փաստում են, որ օգտագործող դեղորայքը ապահովում է ցավազրկում, որը շատ հաճախ տևում է շատ ավելի երկար քան հենց դեղի ազդեցության տևողությունն է։ Բլոկադային արդյունքը կարող է պահպանվե շաբաթներ և նույնիսկ ամիսներ շարունակ։
Ցավոք, ինչպես և ցանկացած այլ բժշկական միջամտություն, բլոկադան նույնպես հավասար արդյունավետ չէ բոլորի համար։ Այնուամենայնիվ, քանի որ հավանական կողմնակի էֆեկտները և բարդությունները մեծամասամբ ժամանակավոր են և բավական մեղմ, իսկ հավանական օգուտը պացիենտների մեծ մասի մոտ կարող է ավելի շատ լինել, քան ռիսկերը, մենք առաջարկում ենք բլոկադան որպես բուժման տարբերակ այն պացիենտներին, ում հավատում ենք որ օգտակար կլինի։
Միջամտությունը սկսելուց առաջ Դուք պետք է մանրամասն ծանոթանաք միջամտության դրական և բացասական կողմերին, և ստորագրեք համաձայնության թերթիկ։
Ամենահաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցությունը ժամանակավոր ցավն է ներարկման հատվածում։ Այլ կարճատև անցանկալի երևույթներից են գլխացավի ուժեղացումը, ներարկման շրջանում կարմրություն, այտուց, տաքության զգացողություն, արյունահոսություն, գլխապտույտ, ուշագնացություն, պարանոցի ցավ, հավասարակշռության խանգարում։ Նշված երևույթները սովորաբար վերանում են մինչև 48 ժամվա ընթացքում։
Գրականության մեջ նկարագրված է մեկ պացիենտ, ու մոտ նկատվել է պուլսի հաճախության իջեցում։
Հավանական և կարևոր կողմնակի ազդեցություն է տեղային մազաթափությունը և մաշկի, մոտ 2 սմ տրամագծով, բարակումն է, որը կարող է տեսանելի և շոշափելի փոսիկ առաջացնել ներարկման հատվածում։ Այս երևույթը հանդիպում է պացիենտների 1%-ից պակասի մոտ, հիմնականում ստերոիդ հակաբորբոքային դեղորայք կիրառելիս։
Հազվադեպ հանդիպող բարդություններից են ալերգիկ ռեակցիաները և տեղային ինֆեկցիոն բորբոքումը։
Գանգուղեղային նյարդերի բլոկադաները սովորաբար չեն առաջարկվում ներարկման հատվածներում գանգի ոսկրային դեֆեկտներ ունեցող պացիենտներին։
Այն պացիենտները, ովքեր օգտագործում են արյան մակարդելիությունը նվազեցնող դեղեր (վարֆարին, ասպիրին, կլոպիդոգրել և այլն), ներարկման ժամանակ կարող են ավելի երկար արյունահոսել, ինչը սովորաբար լուրջ բարդությունների չի բերում։ Ներարկումից առաջ կարող է լրացուցիչ հետազոտությունների կարիք առաջանա։
Գանգուղեղային նյարդերի բլոկադան իրականացվում է դեղորայքի մաշկի տակ ներարկումով՝ այն հատվածում, որտեղ նյարդի ցողունը առավել հեշտ հասանելի է։ Մենք դեղորայքը չենք ներարկում գանգի կամ գլխուղեղի մեջ։
Ներարկման պրոցեսը տևում է 10-15 րոպե, ինչից հետո ևս 10-15 րոպե պետք է սպասեք կլինիկայում, հսկողության նպատակով։ Սովորաբար ձեզնից ընդամենը կես ժամ ժամանակ կպահանջվի բլոկադայի համար։
Յուրաքանչյուր մարդ տարբեր է, սակայն մեծամասամբ պացիենտները բլոկադայից հետո իրենց լավ են զգում։ Հիմնական զգացողություններն են ցավի թուլացում, թեթև ցավ և այտուց ներարկման հատվածում։ Մենք խնդրելու ենք ձեզ 10-15 րոպե մնալ կլինիկայում, արյունահոսությունների, գլխապտույտների և անկայունության հսկողության համար։
Սովորաբար հարկավոր չէ։ Սակայն մենք խորհուրդ չենք տալիս մեքենա վարել ներարկման օրը, քանի որ որոշ պացիենտներ առաջին օրը նշում են գլխապտույտ։ Խորհուրդ ենք տալիս մեքենա վարել միայն բլոկադային հաջորդ օրը, եթե արդեն Ձեզ լավ եք զգում։ Եթե դուք աշխատում եք, ապա սովորաբար կես օրը հանգիստը բավարար է աշխատանքի վերադառնալու համար։
Սովորաբար բլոկադան սկսում է աշխատել անմիջապես ներարկումից հետո, սակայն որոշ պացիենտներ լիարժեք դրական արդյունք նշում են ներարկումից 2-3 օր անց։
Սովորաբար ընդունվող դեղերի դադարեցման կարիք չի լինում։ Սակայ եթե Դուք օգտագործում եք մակարդելիությունը իջեցնող դեղեր (Վարֆարին, ապիքսաբան (Էլիկվիս), ռիվարոկսաբա (քսարելտո), ասպիրին (կարդիոմագնիլ), կլոպիդոգրել(պլավիքս)), հնարավոր է այդ դեղերը ժամանակավոր դադարեցնելու կամ դեղաչափը նվազեցնելու կարիք լինի։ Հարկավոր է այս հարցը մանրակրկիտ քննարկել բլոկադան իրականացնող մասնագետի հետ։
Եթե բլոկադան օգնի նվազեցնել կամ վերացնել գլխացավերը, միգուցե որոշում կայացվի կրկնել այն ժամանակ առ ժամանակ։ Եթե ստերոիդ հակաբորբոքային է օգտագործվել, աբա բլոկադան կարելի է կրկնել 3-4 ամիսը 1 անգամ։ Կարիքի դեպքում կարելի է միջանկյալ բլոկադաներ իրականացնել, առանց ստերոիդ պրեպարատների, միայն տեղային անզգայացնողների կիրառմամբ։
Առավել հավանական է, որ մինչև բլոկադայի գալը, Դուք արդեն փորձել եք բուժման այլ տարբերակներ, որոնք եղել են անօգուտ։ Միջամտությունը իրականացնելուց առաջ, Դուք պետք է գրավոր համաձայնություն տաք։ Մինչ թերթիկը ստորագրելը, Դուք կարող եք բլոկադան իրականացնող մասնագետի հետ քննարկել հնարավոր դրական և բացասական արդյունքները, այլընտրանքները և ցանկացած արդյունքի դեպքում հետագա քայլերը։ Եթե կան հարցեր և անհասկանալի կետեր, ապա հարկավոր է ուղղել դրանք մասնագետին, պարզաբանումներ ստանալու համար։
Եթե ունեք երկար մազեր, ապա վերցրեք Ձեզ հետ որևէ հարմարանք մազերը կապելու համար։
Հայաստանում նման միջամտություններով զբաղվում են միայն որակավորված բժիշկները։